Παρασκευή Σπυρίδου
Χριστός Ανέστη, πως εορτάζουμε το Πάσχα;
Εορτή σήμερα, αγαπητοί μου. Όχι συνηθισμένη εορτή· «εορτών εορτή και πανήγυρίς εστι πανηγύρεων» (ειρμ. η’ ωδ. καν. Πάσχα.).
Ωραία η ακολουθία, ωραίοι οι ύμνοι, ωραιότερο από όλα το ευαγγέλιο πού κηρύττει την προάναρχο ύπαρξη του Λόγου του Θεού.
Αφήνουμε όμως το θεμελιώδες αυτό δογματικό θέμα και πάμε σ’ ένα πρακτικώτερο.
Εορτάζουμε σήμερα, αγαπητοί μου. Γεννάται όμως το ερώτημα· πώς εορτάζουμε; Κάποιος λόγος, πού είπε εκ μέρους του Θεού ένας από τα μεγαλύτερα πνεύματα της ανθρωπότητος, ο προφήτης Ησαΐας πού έζησε οχτακόσα χρόνια προ Χριστού, είναι φοβερός. Τι λέει ο Ησαΐας· «Τας εορτάς υμών μισεί η ψυχή μου», η ψυχή μου μισεί τις γιορτές σας (Ησ. 1,14). Παράξενος ο λόγος αυτός. Ο Θεός δεν είναι αυτός πού όρισε τις εορτές; Η Εκκλησία δεν καθόρισε τις άγιες αυτές ημέρες; Δεν υπάρχει λοιπόν εδώ μία αντίθεση;
Δεν υπάρχει αντίθεση, υπάρχει κάτι άλλο· ο Θεός δίνει σημασία στον τρόπο πού εορτάζουμε. Αυτό είναι το ζήτημα. Ενδιαφέρεται αν εορτάζουμε κατά το θείο θέλημα. Εάν δεν εορτάζουμε κατά το θείο θέλημα, τότε εμπίπτουμε στον πύρινο κύκλο της οργής του πού λέει «Τας εορτάς υμών μισεί η ψυχή μου».
Λοιπόν πώς εορτάζουμε εμείς; Αν ρίξουμε μια ματιά, θλιβερές είναι οι διαπιστώσεις και μελαγχολικές σκέψεις γεννάει ο τρόπος πού εορτάζουν το Πάσχα οι λεγόμενοι Χριστιανοί.
Ένα σημαντικό μέρος δεν εορτάζει στην εκκλησία ούτε καν στο σπίτι· εορτάζουν στους δρόμους. Εκατοντάδες χιλιάδες αυτοκίνητα ξεκινούν από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις -οι οποίες ερημώνουν- και φεύγουν κατά συρροή προς την ύπαιθρο. Το «Χριστός Ανέστη», αν το ακούσουν, θα το ακούσουν μέσα στ’ αυτοκίνητα. Πώς γι’ αυτούς να πούμε ότι εορτάζουν όπως θέλει ο Χριστός; Φρικτή είναι η κατάσταση και κατά την επιστροφή. Εγώ τουλάχιστον κάθε χρόνο την Τρίτη του Πάσχα τρέμω να πιάσω εφημερίδα· στάζει αίμα. Παρ’ όλα τα μέτρα πού λαμβάνονται, δεν αποφεύγονται τα τροχαία. Οι ταλαίπωροι οι αστυνομικοί δεν εορτάζουν Πάσχα φυλάγοντας δρόμους και διαβάσεις.
Ένα άλλο μεγάλο πλήθος, πού τον άλλο καιρό δεν πατάει στην εκκλησία, έρχονται μόνο στην τελετή της Αναστάσεως. Περιμένουν και μόλις ακουστεί το «Χριστός ανέστη» φεύγουν, ενώ η Εκκλησία μας καλεί να μείνουμε μέχρι τέλους στην Θεία λειτουργία, διότι παραθέτει τράπεζα. «Η τράπεζα γέμει», λέει· όχι από κρέατα αλλά από αθάνατη πνευματική τροφή. «Πάντες απολαύετε του συμποσίου της πίστεως» (κατηχ. λόγ. ι. Χρυσ.). Το θέαμα είναι οικτρό σε κεντρικούς ναούς, όπου προσέρχονται οι επίσημοι κ’ έπειτα φεύγουν όλοι, και δεν υπάρχει κάποιος να τούς πει· Πού πάτε; είστε Χριστιανοί;…
Την υπόλοιπη ημέρα τώρα, η μεγάλη πλειονότητα περνούν«εν κραιπάλῃ και μέθη» (Λουκ. 21,34)· επιδίδονται σε γλέντια, διασκεδάσεις, χορούς έξαλλους, πάρτυ αμαρτωλά, παιχνίδια πονηρά, πορνείες και μοιχείες. Είναι φοβερό ότι την ημέρα αυτή ακούγονται ακόμα και φρικτές βλασφημίες. Όπως είπε ένας σπουδαίος αστυνομικός, η ημέρα αυτή είναι η πιο αμαρτωλή ημέρα του έτους και προτιμότερο να έλειπε, να ήταν σαν μια καθημερινή.
Το Πάσχα χωρίς Χριστό καταντά μία γαστρονομική εορτή. Μία συνέπεια αυτού είναι η επιβάρυνση της υγείας· τις ημέρες αυτές γεμίζουν τα νοσοκομεία από ασθενείς μέχρι αδιαχωρήτου. Από αυτή την πλευρά υπενθυμίζει τις ειδωλολατρικές εορτές των προγόνων μας. Αλλ’ εκείνοι δικαιολογούνταν· γιατί τέτοιους θεούς είχαν, σαν το Διόνυσο, το Βάκχο κ.τ.λ.. Εμείς δικαιολογούμεθα;
Γι’ αυτό ο προφήτης λέει «Τας εορτάς υμών μισεί η ψυχή μου». Αυτός ο τρόπος καταδικάζεται. Και ποιος είναι ο θεοφιλής τρόπος;
Θεοφιλής τρόπος, λέει ένας πατήρ της Εκκλησίας, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, είναι να εορτάζουμε «μη κώμοις, μη χοροίς και παροινίαις, αλλά ταις θεοειδέσιν εννοίαις», όχι με έξαλλες διασκεδάσεις, όχι με χορούς και μεθύσια, αλλά με τις θείες σκέψεις και με τα ιερά αισθήματα (P.G. 46,656)· ο νους να σκέπτεται το μέγα μυστήριο και η καρδιά να συμμετέχει με ρίγος στην εορτή. Όπως παλαιά, πού οι άνθρωποι κατοικούσαν σε καλύβες, δεν είχαν ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, ούτε λύκεια και πανεπιστήμια, είχαν όμως «φόβον Κυρίου», πού είναι «αρχή σοφίας» (Ψαλμ. 110,10. Παρ. 9,10. Σ. Σειρ. 1,14,18).
Ποιοι εορτάζουν σωστά το Πάσχα; Εκείνοι πού προετοιμάστηκαν με εξομολόγηση. Δεν εξομολογείσαι; δεν είσαι Χριστιανός, δεν είσαι ορθόδοξος. Κ’ εγώ ο επίσκοπος εξομολογούμαι, έχω κ’ εγώ πνευματικό πατέρα· γιατί όλοι είμαστε αμαρτωλοί. Μη παίζουμε με το Θεό. Την ευεργετική επίδραση της εξομολογήσεως αναγνωρίζουν και ψυχολόγοι, όπως ο Άντλερ (Alfrend Adler 1870-1937). Αν οι άνθρωποι εξομολογούνταν, κανένα έγκλημα δεν θα γινόταν. Μεγάλο μυστήριο. Είναι το κλειδί για το «γνώθι σαυτόν».
Πάσχα λοιπόν ίσον προετοιμασία με εξομολόγηση για τη θεία κοινωνία· «Λάβετε φάγετε…» (θ. Λειτ.. Ματθ. 26,26. Μάρκ. 14,22· Α΄ Κορ. 11, 24). Αν δεν κοινωνήσεις, ξέρεις πώς μοιάζει; Σαν να σε καλή κάποιος σε τραπέζι, κ’ ενώ αυτός ξόδεψε και κοπίασε, εσύ να του λες· Δεν έχω όρεξη να φάω… Έτσι και τώρα πού είμαστε καλεσμένοι στην φοβερά αγία τράπεζα. Δεν το λέει ο αμαρτωλός Αυγουστίνος· το λέει το Πνεύμα το άγιο.
Κάτι άλλο, πού φαίνεται δύσκολο, είναι την αγία αυτή ημέρα να συγχωρήσεις. Σήμερα είναι ημέρα αγάπης. Σε κάποιο χωριό πέθαινε κάποια γριά. Πήγε ο πνευματικός, την εξομολόγησε, και τέλος της λέει· -Ένα πράγμα μένει· να καλέσουμε τον εχθρό σου να τον συχωρέσεις. -Ποτέ – ποτέ, είπε εκείνη. Τι κρίμα! «Αγαπήσωμεν αλλήλους…», ακούμε στη Θεία λειτουργία, και η Εκκλησία ψάλλει θαυμάσια· «Συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει» (Πάσχ. δοξ. αίν.).
Στα παλαιά τα χρόνια στον Πόντο και στη Μικρά Ασία, όπως λένε οι περιηγηταί, στο πασχαλινό τραπέζι άφηναν μια θέση κενή. Κι όταν τα παιδιά ρωτούσαν -Για ποιόν είναι η θέση αυτή; -Για το Χριστό, τους έλεγαν. Κ’ έφερναν να καθήσει σ’ αυτήν κάποιος φτωχός. Ο Χριστός είπε· «Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. 25,40)· Έτσι εόρταζαν το Πάσχα.
Τι άλλο να προσθέσω; Έχετε γλώσσα, έχετε καρδιά; Μιλάτε σήμερα για το Χριστό! Σήμερα είναι η ημέρα του Κυρίου, δεν είναι η ημέρα του άλφα ή του βήτα. Στα σπίτια, αν πας και ακούσεις, συζητούν για γάμους, για συνοικέσια, για διαζύγια, για εμπόριο, για αγορές, για χρήματα, και ιδίως για πολιτική. Για τον αναστημένο Χριστό ούτε λέξη. Πού είναι εκείνες οι άγιες γιαγιάδες, πού τις θυμόμαστε με δάκρυα! Μας έπαιρναν όλα τα εγγονάκια τέτοια μέρα και μάς έλεγαν ωραία πράγματα για τον Κύριο. Δείξτε μου μια οικογένεια πού θα μιλήσουν σήμερα για το μεγάλο γεγονός της νίκης του Χριστού. Εγώ τουλάχιστον αυτές τις μέρες θυμάμαι την αγράμματη γιαγιά μου.
Να προσθέσω κάτι ακόμα; Ίσως δεν θα το δεχθείτε. Σας παρακαλώ, την ώρα που θα πρόκειται να καθήσετε να φάτε, να σκεφθείτε ότι στην Αφρική και στην Ασία πέφτουν άνθρωποι νεκροί, πεθαίνουν σαν τις μύγες, γιατί δεν έχουν ψωμί να φάνε. Το πρόβλημα αυτό δεν μπόρεσε να το λύσει ούτε ο σοσιαλισμός ούτε ο καπιταλισμός· μόνο η αγάπη και φιλανθρωπία του Κυρίου Ιησού μπορεί να το λύσει. Για φανταστείτε σήμερα να νηστεύαμε όλοι, να φάμε μόνο λίγο ψωμάκι, μια ελιά, λίγο νεράκι, κι ότι θα εξοικονομούσαμε να το διαθέταμε για εκείνους τούς αδελφούς μας…
Ας εορτάσουμε, αγαπητοί μου, με ιερό ρίγος. Ας παραδειγματισθούμε από τους ορθοδόξους εκείνους αδελφούς μας πού ζουν σε μέρη όπου η πίστις μας διώκεται· εκεί πού δεν υπάρχει εκκλησία, δε λειτουργεί παπάς, δε σημαίνει καμπάνα, δε βάφουν κόκκινα αβγά, δε γιορτάζουν φανερά… Μαθαίνουμε, ότι σε τέτοια μέρη τη νύχτα του Πάσχα κατεβαίνουν στα υπόγεια κρυφά, κλείνουν τις πόρτες και προσπαθούν να πιάσουν επικοινωνία μέσω ραδιοφώνου, ακούνε το «Χριστός Ανέστη» και κλαίνε. Οι πολιτικοί μας δυστυχώς δεν ενδιαφέρονται ούτε αισθάνονται την ανάγκη ν’ ασκήσουν διπλωματική πίεση στους εκεί κρατούντας υπέρ των αδελφών μας, οι οποίοι -σε καιρό δημοκρατίας- στερούνται τη στοιχειώδη θρησκευτική ελευθερία. Κοιτάζουν μόνο τις εμπορικές σχέσεις. Αλλά η Ελλάδα δεν είναι εμπόριο· είναι φως Χριστού – πίστις – Ορθοδοξία.
Ας ελπίσουμε ότι και για τ’ αδέρφια μας εκείνα θα έρθει ημέρα πού θ’ ακούγεται ελεύθερα το «Χριστός Ανέστη». Γιατί ο Χριστός δεν πέθανε, ζει και βασιλεύει· όν, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις τούς αιώνας· αμήν.
(†) επίσκοπος Αυγουστίνος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, η οποία έγινε στον ι. ναό Αγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης την 30-4-1989 στην Θεία λειτουργία
Προσθέστε Σχόλιο